Project Vrolikstraat

Vrolikstraat

De achtergevels van de Vrolikstraat, op de voorgond de inmiddels verdwenen sporen.

Zoals eerder gemeld, betreft dit een project van een vriend, waar ik een bescheiden bijdrage aan lever.

Hij wil een historisch/vooroorlogs stukje Joods Amsterdam uitbeelden in de Oosterparkbuurt/Transvaalbuurt.

Het emplacement werd in het Noorden afgegrensd door de Vrolikstraat en in het Zuiden door de Tugelaweg. De Populierenweg bestond toen nog niet.

De Transvaalbuurt grenst aan de Oosterparkbuurt en ligt iets zuidelijker, de rails lagen eigenlijk in de Transvaalbuurt, De spoordriehoek lag waar nu het Wibautpark, Platanenweg en Olmenweg ligt en in het Noorden dus de Vrolikstraat, in het Westen afgegrensd door de Wibautstraat. 

De spoorboog Oost-Zuid werd afgegerensd door de Tugelaweg (Tugela is een rivier in Zuid-Afrika).

De bewoners van deze buurt waren overwegend Joods voordat de Duitse bezetter de laatste bewoners in 1943 bij een razzia bijeen dreef en afvoerde naar vernietigingskampen.

De Vrolikstraat bestaat nog steeds en bevindt zich in Amsterdam-Oost tussen de Populierenweg en Derde Oosterparkstraat. Oostelijk van de Wibautstraat.

De sporen zijn verwijderd en daarvoor zijn woningen in de plaats gekomen aan de Populierenweg. Met andere woorden de Populierenweg ligt voor een groot deel daar waar vroeger de sporen lagen.

In de jaren 70 ging dat deel van Amsterdam rond de Wibautstraat op de schop voor de aanleg van de metro tussen het Amstel Station en het Centraal Station.
De route ging Vanaf het Amstelstation, langs de Wibautstraat, langs het Weesperplein waar het Weesperpoortstation lag en waar de Mauritskade kruist, noordelijk door de Weesperstraat, via het meester Visserplein naar het Waterlooplein, dan de Nieuwmarkt en ten slotte naar het Centraal Station.

In mijn studententijd woonde ik een tijd op de studentenflat aan de Weesperstraat en zag hoe de metrocaissons voor mijn deur werden afgezonken. De grond werd letterlijk onder de betonnen caissons weggespoten en zo daalden ze omlaag. 

De bouw van de metro riep in de 70er jaren felle protesten op uit linkse hoek, studenten en de kraakbeweging er waren veel rellen en vernielingen.

Veel woningen waren verpauperd en gekraakt en jammer genoeg is er veel gesloopt in die periode en we moeten dus een beetje extrapoleren en deduceren uit de informatie, foto's en bouwschetsen die beschikbaar zijn.

Er was qua sporenplan een soort driehoek op zijn kant met de punt naar rechts, waarbij de Vrolikstraat grensde aan de Oostelijke tak, de Noordelijke tak ging naar het toenmalige Weesperpooststation en de zuidelijke tak was de spoorlijn naar Utrecht wat nu langs het Amstelstation zou leiden.

De bocht van Oost naar Noord is nu weggehaald, de Zuid-Noord verbinding lag waar nu de Wibautstraat ligt en sporen liggen in afgezonken caissons als ondergronds metro.  

De bocht van Zuid naar Oost loopt nu via bovengrondse sporen op een dijk van het Amstelstation en dan in Oostelijke richting met een bocht naar het Muiderpoort Station.

De woningen die we nu maken vormen een belangrijk deel van het décor in de achtergrond van zijn te bouwen spoor 0 modelbaan.

Op de voorgrond zal een inmiddels verdwenen emplacement worden uitgebeeld.

De techniek voor de modelhuizen die we toepassen is vergelijkbaar met die van het Poppenhuisproject.

Huidige situatie. Bron: Google Maps. Het gebied in het rode kader is ongeveer het uit te beelden stuk.
Situatie schetsje... het Noorden wijst naar boven.
Dit is een historisch gewraakt document: Amsterdam had op deze kaart met zwarte stippen nauwkeurig aangegeven waar de Joden woonden. Hiermee was het voor de Duitsers in 1943 een fluitje van een cent om deze mensen als vee bij elkaar te drijven en af te voeren naar vernietigingskampen. In lichtgrijs in het midden zien we de sporendriehoek zoals ik die maar even noem voor het gemak.
Hier de driehoek kijkende in Oostelijke richting. De sporen van het emplacement zijn al verwijderd. Links dus richting voormalig Weesperpoortstatin, rechts naar het Amstelstation. Omhoog (=Oost) gaat richting huidige Muiderpoortstation. De linkse bocht grenst aan de Vrolikstraat. Vooraan van rechts naar links, ligt de huidige Wibautstraat.
Hier een luchtfoto in Zuidelijke richting waarschijnlijk jaren '70. Vooraan de plek waar het Weesperpoortstation lag, dan bovenaan bocht naar links langs de Vrolikstraat en in de verte omhoog de bocht van Muiderpoort naar het Amstelstation. Het Weesperpoortstation was een kopstation. Waar ook de Gooise Stoomtram stopte. Het water vooraan is de Mauritskade.
Huidige situatie. De ruimte van de spoordriehoek is van bovenaf nog goed te herkennen. In het Westen, dus hier links, loopt de Amstel. Naar het Noorden kom je bij het voormalige Weesperpoortstation, naar het Zuiden naar het huidige Amstelstation, de bocht naar het Oosten is nu een dijk naar het Muiderpoortstation.
Originele kaart van het genoemde gebied door de Dienst Publieke Werken van Amsterdam schaal 1:1000.
Het deel van het emplacement dat uitgebeeld gaat worden. Links het Westen, rechts het Oosten.
Het uit te beelden gedeelte. Tussen de tuinen van de panden aan de Vrolikstraat rechts en de Spoorwegen, reed de Gooise Stoomtram, hier met benzine motorwagen. Op de voorgrond lag een "Hosenträger" in combinatie met "Engelse wissels". Ook stond er een interessant seinhuis (seinhuis B). Later zouden hier de woningen van de Populierenweg komen. We kijken in Westelijke richting. De achtergevels vormen een perfect decorum voor het spoor thema.
Gelukkig is niet alles gesloopt. Voor een deel zijn de originele details nog bewaard gebleven en verder zijn er nog foto's in het archief en op internet, waar wij graag gebruik van maken.
De achtergevels zijn niet allemaal gelijk. Hier zijn de sporen al verwijderd en ziet men op die plek de woningen aan de Populierenweg. We kijken in Oostelijke richting.
Het Weesperpoort Station (bron: stadsarchief Amsterdam). Rechts op de foto gaat richting Oosterparkbuurt. Het station is in 1939 buiten gebruik gesteld en daarna afgebroken. De Wibautstraat heette tijdens de oorlog Weesperpoortstraat maar werd later weer omgedoopt tot de Wibautstraat. Wibaut was namelijk een socialistische wethouder waar de Duitsers niets mee op hadden. Wibaut zette zich in voor sociale woningbouw maar in de jaren 70 werden helaas veel van die volkspanden afgebroken en vervangen door kantoorgebouwen, veel mensen vonden het daarna zo'n beetje de lelijkste straat van Amsterdam. Waar het station lag heet nu voor een deel Rijnspoorplein omdat het Weesperpoortstation van de Rijnspoor maatschappij was. Iets verder Noordelijk ligt het Weesperplein waar het Weesperstaete staat, een superlelijke zwart gebouw, waar in mijn tijd de faculteit Psychologie was ondergebracht.
De huidige Populierenweg met links de spoordijk van het Amstel naar het Muiderpoortstation. vroeger lagen hier dus sporen. We kijken in Westelijke richting.
De huidige Vrolikstraat, kijkende in Westelijke richting. Men ziet op de begane grond links nog een deel van een voormalige buurtwinkel, maar de vraag naar woningen oversteeg de vraag naar buurtwinkels en de meeste winkelpanden zijn nu als woning in gebruik. De achterkant van deze woningen keek uit op het sporen emplacement.
Er bestaan nog blauwdrukken maar ze bevatten niet altijd alle maten, ook zijn er in de loop der tijd veel details veranderd.

Laten laseren bij Snijlab

De CAD tekeningen zijn in dxf-formaat naar de website van Snijlab geüpload en een week later kwamen ze aan.

Jammer genoeg zijn mijn foto's van de gelaserde MDF platen verloren gegaan, maar ze zagen er perfect uit.

Het uploaden van CAD dxf files ging niet zonder slag of stoot.
Je moet de layers niet alleen een exacte kleur geven:

Blauw (RGB 0,0,255) = snijden en

Rood (RGB 255,0,0) is graveren,

maar je moet de layers ook nog eens letterlijk "SNIJDEN" en "LIJNGRAVEREN" noemen, anders krijg je tamelijk wazige foutmeldingen.

Zij noemen een "layer" een "laag" en de layernaam is "laagnaam".
Het staat er wel maar erg duidelijk is het niet.

De voorgevels bevatten op de verdiepingen 'faux balcons' met smeedwerk ballustrades, die zwart of donkergroen waren.

De voordeuren sprongen meestal naar binnen door een klein portaaltje in de voorgevel.
Er waren op de begane grond niet alleen woningen maar ook Joodse winkels.

De achtergevels bevatten houten balkons die ook warande's werden genoemd en die voornamelijk gebroken wit werden geschilderd. 

De benedenverdieping van de achtergevels bevatten over het algemeen uitgebouwde serres die gebroken wit/crème zijn geschilderd.

RAL kleur 9001 benadert het vrij goed.

De gevelbreedtes zijn vrijwel identiek, maar de diepte en de hoogte van de panden variëert hier en daar.

Over het algemeen waren de daken plat met aan de voorkant van het dak een afgeschuinde wand met uitbouwen. Hier en daar zag je pannen, maar de meeste schuine voordaken waren afgewerkt met bitumeuze shingles.

De voorgevel bevat over het algemeen een uitbouw of dakkapel in het midden met een hijsbalk voor verhuizingen met touw en blok vanwege de smalle trappenhuizen.
Dit is gebruikelijk in Amsterdam.

De bovenste verdieping bevat over het algemeen een 'lattenzolder' wara de opslagruimtes worden afgegrensd door houten latten. 

De achtergevel loopt over het algemeen recht door tot het platte dak, maar bij enkele panden was er ook aan de achterkant een afgeschuinde wand met uitbouwen of dakkapellen, dus daar liep de achtergevel tot de zolder.

We willen in eerste instantie de nummers 102 en 104 uitbeelden.

De informatie over layers is aanwezig maar enigszins cryptisch.

Het spuiten van de gevels.

De ontvangen MDF modelgevels waren werkelijk keurig verzorgd. De volgende stap is alles in de grondverf spuiten, dit om het hout tegen kromtrekken te beschermen en de zuigkracht voor de kleurlaag wat te verminderen.

MDF gevels in de grondverf
De onderdelen worden in de grijze grondverf gespoten.
Hier ook de achterbalkons met hun typerende houten ballustrades.

Vervolgens wordt de kleur gespoten

Voor het spuiten gebruik ik gewoon spuitbussen van de GAMMA en voldoen prima. Als Primer gebruik ik grijs (mat).

Voor de kozijnen gebroken wit/crèmewit  (RAL 9001) zijdeglans en voor de raamstijlen en deuren dondergroene glansverf. 


Dit is een standaard kleurencombinatie die van oudsher bij veel woningen werd gebruikt in Nederland.

Het groen is bekend als "Oud Hollands Groen" en is een mengsel van groen en zwart:

Histor "560 Oud Hollands Groen.

Flexa  "1036 Monumenten Groen". 

De gevels zijn nu in kleur gespoten en liggen te drogen.
Kleurstelling van de voorgevel, de gevellagen zijn hier even op elkaar gelegd om het resultaat te beoordelen. De lagen zullen op elkaar gelijmd worden. De onderkant van de voorgevel was grijze natuursteen.
Kleurstelling van de achtergevel zonder de balkons en serres.
Voorproefje seinhuis B: Volgende maand meer.

Cor de Jong 13.07.2020 06:57

interessant verhaal over de bouw van je Amsterdamse huizen.

Jaap 21.07.2020 08:07

Dank je Cor.

Jacob DEKKER 20.06.2020 10:28

Hoi Rob, mijn K-40 is momenteel niet operationeel inderdaad.
We kwamen toevallig bij Snijlab terecht, maar de kwaliteit is uitstekend.

Rolf 08.06.2020 11:12

De gelaserde mfd muurgevels zien er goed uit Jaap
Dit beloven mooie huizen te worden. Maar waarom Snijlab?
Is jouw K40 nog niet helemaal operationeel? Gr.Rolf

Nieuwe reacties

29.03 | 10:44

eh sorry, je hebt gelijk, ik las het niet goed. Het is inmiddels gecorrigeerd.

29.03 | 09:18

Hoi Rolf, de dikte wordt door Jan bepaald, ik voer alleen het tekenwerk uit

18.03 | 09:22

Dag Jaap
Mooi om te zien dat er weer modelbouw vorderingen zijn te melden
Opm. balkons van 4mm lijken me wat dik waarschijnlijk moet dit 0.4mm zijn
Grt Rolf

28.02 | 16:11

Met Solid Edge 3D heb ik geen ervaring.
Mvg, Frank Jonkers